Outros curas VI

Miguel Gómez Barreyro.

Tratamos desta volta con un unha persoa que nos deixou moitos interrogantes na súa vida, dos que iremos dando conta pouco a pouco.

Naceu no lugar das Cortes, na parroquia de Ortoño, o día 29 de setembro de 1695, festividade de San Miguel. Coincidiu o seu nacemento con unha visita de seu tío Juan Gómez Barreyro, que había pouco que era párroco en Vilariño e Fefiñáns. Foi el mesmo o que o bautizou, sen saber, si se fixo na mesma casa, por urxencia en caso de morte, ou na igrexa. De tódolos xeitos a irregularidade tomou forma, e a súa partida de bautismo quedou sen asentar. A todo esto, Miguel era fillo de Joseph Gómez Barreyro, un dos rexedores da xurisdicción de Altamira e de Francisca de Castrigo, xentes das que xa temos falado.

Dos seus primeiros anos e estudios non temos novas ningunhas. É precisamente en 1724, cando xa lle van facendo falta os papeis, cando vemos que se abrira un proceso para investigar o seu nacemento e bautismo, xa que non aparecía nos libros. Entre esta data e 1730, é cando recibe as ordes sacras. Descubrimos polos expedientes de Sagradas Ordes, que había tempo marchara da súa terra e se asentara en San Felix de los Gallegos, bispado de Ciudad Rodrigo, actual provincia de Salamanca. Así cara mediados da década dos 20 pasa algúns anos nesta pequena vila onde exerce como profesor de nenos. Sabemos polo seu testamento que incluso é cofrade penitenciario na cofradia de Roque Amador daquela vila. Parece ser que ó cabo de tres ou catro anos volta a súa terra e a Santiago e ordease, chegando a ordearse de prima tonsura cara 1730.

Foto:http://esphoto500x500.mnstatic.com/san-felices-de-los-gallegos-arribes-del-duero_513126.jpg
Vista da praza de San Felices de los Gallegos.

É precisamente neste ano cando temos xa máis novas del. Daquela presenta ante o provisor de Santiago a escritura de fundación da capela do Santo Anxo que fundara en 1708 seu tío cura. Nunca antes fora presentada, o que nos indica que nin se erixira nin houbera ningún capelán. Os papeis parecían estar ben e o provisor D. Antonio Fernández de Traba, Arcediano de Olmedo, aproba a capela e noméao capelán. Así que dende aquel momento foi o patrón de unha fundación de bens en Ortoño e en Vilariño e Corbillón, parroquias do actual concello de Cambados, que o catapultou a unha posición moi desafogada durante toda a súa vida.

Non o sabemos, pero quizais esta posición tamén contribuíse a que o seu caracter e a súa relación ca súa familia e máis veciños fose distante e quizais salpicada de certa soberbia, como iremos contando.

Dende 1730 ata 1738 non presenta copia da escritura de fundación na parroquia. Ata ese momento tiña que pagarlle a outro cura para facer dicir as catro misas anuais, xa que aínda non era sacerdote. Despois ata poucos anos antes da súa morte non temos máis novas del que nos indicasen mais datos biográficos. Sen embargo, por varias escrituras daquel período sabemos que tiña casa en Ortoño e tamén en Corbillón. En Ortoño vivía xunto con unha sobriña chamada Antonia Díaz, viúva de Andrés da Vila e Andrade escriban, e veciños de Lapido. En Corbillón vivía cos descendentes da sobriña de seu tío Juan Gómez Barreyro, filla do irmán deste casado en San Cristovo de Reis. Xentes estas das que se perdeu toda relación no s. XIX.

O caso é que sempre debeu ser moi independente e non lle importaron moito os seus familiares. Abandonou o sentir de seu tío de favorecer o solar primitivo, e mellorou a sobriños que saíron del, deixando ós da casa matriz un pouco de lado. Tampouco lle importou deixar en suspense herdanzas que dependían del durante décadas e crear problemas cos seus mesmos sobriños. En 1769 acaba por amañar estes asuntos con Francisco García, seu sobriño do Instrumento, despois de que el o denunciara en varias ocasións ante o xuíz eclesiástico de Santiago, por terse apropiado das lexitimas das súas irmáns defuntas. Daquela chegan a acordo, pero obriga por escrito ó sobriño a pedirlle perdón polas formas empregadas. Crea incluso problemas futuros, ó dividir e extraer da casa primitiva o padroado da fundación e darllo o descendente da irmán máis vella. Este chamado Antonio Míguez, vivía a poucos metros da casa que fora dos seus bisavós e debería cohabitar co capelán que sería seu primo D. Pablo Martelo, o cal loitou xudicialmente para devolver e rexuntar todo o que seu tío dispersara entre os seus múltiples familiares.

A súa posición económica permitiulle vivir mellor que un párroco. Como contaba con liquidez suficiente adicouse, ademais de a asistir a funerais pola bisbarra, a exercer de prestamista ou banqueiro a todo aquel que necesitase un real. Deste xeito tiña un libro de asento no que había xentes non soamente de Ortoño e as parroquias veciñas se non de outras máis lonxanas como San Miguel da Costa, no actual concello de Rois ou en Santa María de Ordoeste, no da Baña. Non creemos que el se movera tanto polo territorio, se non que eran os seus deudores os que quizais a través das feiras ou de outros eventos daban con el, e con outros coma el.

Así debeu trascurrir a súa vida, entre cobrar rendas e empréstitos e enterrar defuntos. Morre o 12 de xaneiro de 1777, activándose daquela todas as mandas testamentarias que fixera en 1771. O seu testamento é un prototipo singular do s. XVIII en Galicia e máis concretamente na Maía do cal daremos conta noutra entrada.