domingo, 30 de octubre de 2011

Pedregal VIII

Contamos como no lugar do Pedregal, desta parroquia de Ortoño, ademais de percibir rendas o conde de Altamira facíao o marques de Leis, por mor de certas herdanzas e vínculos que herdara por súa nai dos González da Condomiña e dos España e Ruanova de Bastavales. Sen embargo, había no s. XVIII outros novos titulados que tamén vivían das rendas deste e outros lugares.

Referímonos o marques de Astariz, don Jacobo Llorente e Araujo. Nacera en 1727 en Santiago, fillo de don Jorge Llorente de Santiago e de dona Manuela Gómez de Araujo e Cancelada. Seu pai nacera en Matute, na Rioxa, pero trasladouse a Santiago, primeiro e despois a Pontevedra.Residindo alí, conseguiu executoria de nobreza na Real Chancillería de Valladolid. Don Jacobo casou con dona María Luísa Oviedo e Bustamante, quizais aínda algo parente por parte de súa nai.

Os bens do Pedregal e outros, puideron virlle por compra ou herdanza dos Cancelada ou outros fidalgos e burgueses composteláns. Sábese que no s. XVI os lugares de Bertamiráns e Pedregal estaban moi fraccionados e téñense encontrado moitas escrituras de compravenda.

22.000 ducados de ouro eran 242.000 reais, unha suma moi elevada para a época. Foto: http://images04.olx.es/ui/4/36/69/60232769_2-Compro-monedas-de-oro-de-todos-los-paises-Madrid.jpg

Pois ben o tal Jacobo Llorente obtivo cara 1752 o marquesado de Astariz e o vizcondado da Veiga de Gondar. Sen embargo non foi por nin motivo histórico, nin por méritos militares ou cortesáns, senón pola súa fortuna. Don Jacobo entregou a cuantiosa suma de 22.000 ducados ó convento franciscano de San Juan de los Reyes, en Toledo, para a súa reconstrucción. Polas normas da fundación, dadas polos seus fundadores os Reises Católicos, este convento tiña o privilexio de recomendar os reises a concesión de un título do reino a quen entregara unha importante suma de diñeiro para a súa reconstrucción e a suma dada polo Llorente era respectable.

Como dixemos, aínda que don Jacobo naceu en Santiago, seu pai, que non era galego, era un dos congregantes da cofradía de nobres da parroquia de San Bartholome de Pontevedra. Tiñan residencia na praza de Indalecio Armesto, e casa en San Gregorio de Raxo, actual concello de Sanxenxo.

jueves, 27 de octubre de 2011

Novas de Rosalía


Con motivo da efeméride dos 153 anos do casamento de Rosalía de Castro con Murguía, publicase un cuarto número da Revista de Estudios Rosalianos, onde se achegan novas sobre a biografía e ascendentes de Rosalía.


Pódese ler máis no seguinte enlace.

http://www.tierrasdesantiago.com/index_3.php?idMenu=324&idNoticia=706237#abajo

sábado, 22 de octubre de 2011

Libro de fundacións XXVIII

Vixésimo oitava fundación




28 de decembro de 1671.



Pois si, o día de Tódolos Santos de 1671, un veciño da parroquia de Brión comparece ante o notario López Rocha para impoñer unha misa de fundación na parroquia veciña de Ortoño. Semella que a súa defunta sogra, Lucia do Cassal, puidera ter sido orixinaria de Ortoño, e que despois foi casar ós Ánxeles, o lugar de Adoufe con Bartholome Neto.



Temos neste caso como xentes que non son veciñas da parroquia tamén fan fundacións nela, aínda que quizais porque tiveran algunha relación máis antiga. Deste xeito propiedades de outras parroquias quedaron hipotecadas para pagar misas na parroquia de Ortoño.


Esta fundación tivo problemas cara a metade do s. XVIII. Parece que houbo que facer información dos descendentes e das propiedades que estaban suxeitas. Desta forma falásenos dos desdentes do fundador, que invariablemente son todos veciños de Brión.

domingo, 16 de octubre de 2011

Pedregal VII

O oficio de corsario.



O marquesado de Leis leva o nome dunha parroquia do concello de Muxía, que estaba moi unida, dende antigo ós vellos mosteiros galegos pre-benedictinos de Moraime e Ózon. Como dixemos máis arriba, o primeiro marques natural de Pontevedra foino don José Bernardo Gago Mendoza de Leis e España, que tiña herdado en vida da súa nai, dona María Juana Romero de Leis e España, algúns dos estados en terras de Berdeogas, Mordomo e outros lugares en terras de Corcubión e outros sitios entre os que esta a parroquia de Ortoño. Herdounos de seu tío don Pedro Romero de Leis e España, que fora o primoxénito de don Esteban Romero de Leis, de Barro na Baña, e de dona María Francisca de España e Suárez de Figueroa, filla esta a súa vez de don Tomas de España e Ruanova e dona Antonia España e Suárez de Figueroa, veciños da Gándara en San Salvador de Bastavales. O tío do primeiro marques foi párroco de Dezo en Fisterra, pero antes fora vicerrector en Ortoño entre 1713 e 1716 coincidindo con don Ignacio Antonio Seares párroco por aquel entón. Este don Pedro Romero de Leis nomeou ó seu sobriño pontevedrés herdeiro de todos os seus bens e vínculos en 1730.

Don José Bernardo recibiu o marquesado de Leis polos servicios prestados ó infante Don Carlos en Nápoles. Era por tanto un home de armas, e este oficio continuouno ó súa volta a Pontevedra. Os Gagos, a familia de seu pai, estaban en Pontevedra emparentados coas principais familias fidalgas da vila e tiñan a súa propia capela en algunhas da principais igrexas, mostraron unha grande actividade militar en Pontevedra na segunda parte do s. XVIII sobre todo en empresas en corso, como nolo contan autores contemporáneos seus.
Foto: http://dadaisforever.files.wordpress.com/2009/02/barco-pirata21.jpg

Os corsarios eran particulares que obtiñan autorización por escrito para atacaren naves enemigas do pais, estado ou cidade que lle outorgaba a dita “patente de corso”. Deste xeito, esta persoa e os demais tripulantes e naves que tivera, formaban parte da armada nacional, cas mesmas condicións que as oficiais. Non tiñan nada que ver ca piratería, eran unha especie de milicia particular embarcada. España incorporouse tarde nesta practica que xa viña da idade media. É xusto ca chegada dos Borbóns a España no s. XVIII cando moitos barcos se incorporan as empresas ó corso, pero xa había máis dun século que outros países, coma Iglaterra e Francia e outros países europeos, tiñan ostigado as nosas escuadras e costas deste xeito.

O marques de Leis é por tanto un máis que se aventura a esta empresa que resulta ó mesmo tempo un bo negocio. Conta Vicetto, a este respecto, que na ría de Pontevedra había moita desta actividade:

 “dos buques se sumaron entonces en la Ría de Pontevedra: uno por don Cosme de la Isla Cabián, comerciante y vecino de esta ciudad, y otro por don José Fernández, que lo era del puerto de Marín. Fueron tripulados ambos buques por gentes del país, y capitaneados por los hermanos don Juan y don Bernardo Gago, llevando por segundos a otros dos hermanos suyos también, don Antonio y don Manuel, todos vecinos de la misma población. Estos hombres atrevidos y de un valor sin igual, hicieron cruda y cruel guerra a la marina mercante inglesa, y haciéndole una porción de presas que condujeron a Marín y Pontevedra, llegó a tal extremo su arrojo y bravura que entraban en los mismos puertos portugueses a consumarlas. El terror que difundió en los mares y los servicios que contrajo con esto el don Juan, le valió que el gobernador lo condecorase con una medalla de plata con esta inscripción AT MERITO”



Pois si, un corsario percibindo rendas polo pais adiante, e decote asaltando barcos ingleses polas costas portugesas.

martes, 11 de octubre de 2011

Pedregal VI

Un corsario percivindo rendas no Pedregal.



Máis arriba, tiñamos falado dos distintos dominios que entraban, tanto na parroquia como, en particular, no lugar do Pedregal. O máis importante érao sen dubida o conde de Altamira, pero había outros máis pequenos que chegaron a ter relevancia.

Un deles era o marques de Leis, que tiña ascendentes na parroquia de Ortoño no s. XVII, sendo esta a explicación da súa presencia nos foros e prorrateos do s. XVIII e XIX.

Pazo dos Leis na parroquia de Barro na Baña. Foto: http://www.tierrasdesantiago.com/img/noticias/20071225/4_99223.jpg

A familia dos González da Condomiña, ó parecer dedicábase ó comercio xa dende o s. XVI. A súa boa posición económica tradúcese nunha alta actividade de compra de propiedades por toda a Maía a primeiros do s. XVII. A esto únese unha política de matrimonios ca fidalguía máis relevante da area de Santiago. Emparenta, deste xeito, cos Ruanova-España, asentados en San Salvador de Bastavales, e moi influentes en Compostela. Esta familia tiña posesións en Bertamiráns, Casaliño, Pedregal e Lapido, e o parecer estaban vinculadas a unha capela e obra pía de misas dentro da Catedral Compostelán que fundara cara 1594 un tal Juan de España “el mayor”. Cara finais do século XVII, esta rama de Bastavales, emparenta cos Leis de Barro, no actual concello da Baña, e finalmente cos Gago de Mendoza da cidade de Pontevedra. Fillo deste matrimonio composto por Don Pedro Gago de Mendoza e Dona Juana Romero de Leis e España foino Don José Bernardo Romero de Leis. Este pontevedrés, enrolouse cara 1734 nas tropas españolas comandadas polo duque de Toscana D. Carlos, fillo do rei de España Felipe V, para a conquista do reino de Nápoles, aproveitando a guerra da cuádruple alianza sobre outras contendas en Europa. E efectivamente gañouse Nápoles ós austríacos e posteriormente Sicilia, de xeito que Don Carlos consígueo a coroa destes Reinos. No 12 de maio do ano seguinte de 1735, D. José Bernardo e nomeado Marques de Leis polo novo monarca polos servicios prestados en Oran, Ceuta e Dúas Sicilias, chegando previamente a ser Mariscal de Campo e Tenente Xeneral dos reais exércitos.
A ría de Pontevedra, onde o marques de Leis e os seus homes tiña a sua base de operacións. Foto: http://2.bp.blogspot.com/-YOqIU6WJJn4/TeNYZs_NHBI/AAAAAAAAAJ0/n9NKH_3XsZc/s400/Ria-de-Pontevedra-isla-de-Tambo-y-desembocadura-del-rio-Lerez.jpg

Voltado a Pontevedra el e os seus irmáns, empregando, quizais, as mesmas técnicas que en Italia, dedicáronse a non moi diferentes menesteres. Xa que o marques de Leis obtivo patente de Corso, para poder atacar a nacións enemigas no mar, cos mesmos dereitos e deberes como a Real Armada. Deste xeito converteuse no máis famoso pirata ou corsario galego do s. XVIII.