Sisalde II

Os seus límites

No artigo de Sisalde I mostramos a cartografía e toponimia do lugar de Sisalde aproximadamente sobre a metade do s. XX. Agora compre presentalas fontes que empregamos para acotar este lugar da parroquia de Ortoño.

O documento principal e a vez máis antigo e o apeo de 1563, que mandara facer o conde de Altamira, no que se establecen os seus límites precisos, vela aquí esta o fragmento:

“...que el dho lugar de sisalde, dice el testigo se parte e limita por los limites e demarcaciones siguientes, es a saver comenzando, o porto carreyra, e de alli derecho, por el valo, asta dar, a la fuente victoria e de alli, al marco, donde solia morar, Pero cachela, e de alli a la fuente rianjo, hasta dar en el rio de sar, e por el dho rio, avajo asta dar al dho porto carreira, que es la primera demarcazion, e que dentro destos dhos limites e demarcaziones, se incluien todas las casas cortes, heira corral, cortiñas, huertas, heredades, prados, bouzas, e Montes, e deveza, arboles e plantados, e todo lo demas perteneciente al dho lugar, de que el Arzovispo de Santiago, dice el testigo tiene la mitad a montes e a fontes, y esta es ansi la verdad.. “

Quizais presentado deste xeito non nos diga moito do que pretendemos buscar. Sen embargo estes datos hainos que cruzar con outros tirados de outras fontes. No caso de Sisalde é algo relativamente doado. Así polo oeste e polo sudoeste, Sisalde linda co Sar. Polo resto do Sur e grande parte do leste guiámonos polos lindes municipais que se fixaron a partir dos antigos e auténticos lindes de lugar e parroquia no s. XIX cando a xente sabia realmente. Polo norte e nordeste semellaba algo máis difícil. Sen embargo sabemos polo apeo das Cortes, lugar co que linda Sisalde, como confinan os dous lugares que o fan ó longo dun valo chamado da Revolteada, topónimo que aparece en ambos lugares. O devandito valo existe hoxe e vai dende a confluencia do antigo e minúsculo lugar da Cachela ata cerca do río Sar, de alí cara o río seguía por un antigo valo que cerraba o agro do Rianxo, pertencente as Cortes, solar onde hoxe se ubica a depuradora.

Sen embargo hai algo que non encaixa no mapa de Sisalde e no seu apeo. Se nos fixamos cando nel se di: a saver comenzando, o porto carreyra, e de alli derecho, por el valo, asta dar, a la fuente victoria.. non coincide ca liña que sae do río para ir cara a fonte victoria, que sería a fonte da Cachela. O que debeu pasar seguramente foi que Sisalde, e por tanto Ortoño e o concello de Ames, perderon uns terreos que están o longo do río e que chegaban ata a ponte de Vidaloiso, que sería o denominado porto carreira. Este sería un exemplo de enclave perdido a favor de Bastavales e do lugar de Chave de Carballo, seguramente porque eses terreos eran propiedade de un veciño da parroquia do lado.