Outros curas III

Andrés Barreyro

Moitas veces pensamos que a sociedade actual bule de cuestións e problemas propios dela e do momento presente. E sen embargo, a maior parte deles, sobre todo os que xiran en torno ó home son xa moi vellos, son por decilo de outra forma intemporais. Nihil novum sub sole, non hai nada novo baixo o sol, di  o Eclesiastés.

Na introdución a esta serie de biografías de outros curas que non foron párrocos de Ortoño pero dalgunha forma vinculados, xa falamos das distintas motivacións e formas de actuar que se podían dar no estado eclesiástico ó longo da historia. Pero esto sirve para calquer eido ou medio humano, onde uns optan por facer do seu curso vital un servicio ós demais e outros un servicio a si mesmos, e as veces un mal servicio.

Este é o caso de Andrés Barreiro, veciño da parroquia de Ortoño, que viveu a cabalo dos s. XVII e XVIII tendo unha biografía un tanto escabrosa.

Era fillo de Domingo Barreiro, veciño do lugar de Maguxe, e seguramente neto de Juan Barreiro e María de Caxade, dos que xa falamos con motivo da fundación trixésimo terceira do libro de Fundacións da parroquia de Ortoño. Non coñecemos a data do seu nacemento, pero o máis probable é que nacera cara 1640 ou 1641. Cara 1662 atopámolo matriculado na universidade de Santiago cursando teoloxía. Ata ese momento non hai outros datos, pero catro anos despois facémonos unha idea da súa personalidade ó atopalo litigando nada menos que co xuíz eclesiástico de Santiago.

Previamente hai que ter en conta que no antigo réxime, os relixiosos e ordeados estaban fora da xurisdicción da xustiza civil. Calquer cuestión ou delito tíñase que dirimir na xustiza eclesiástica, o que na practica dáballes un estatus diferente.

Parece ser que Andrés afixérase a unha vida moi licenciosa pasando a ser practicamente criminal. Pero como xa estaba ordeado de prima tonsura pertencía ó estado eclesiástico e nel debeu encher moitos expendientes. En particular ó referido a noite do 20 de xullo de 1666.

Aquela noite Juana Denxo, muller de Juan Vázquez, veciños do lugar de Pousada na parroquia de Ames, foi o muiño a moer. Acompañábaa súa filla Isabela Vázquez e un criado mozo chamado Alberte Fernández. Cara media noite chegan ó pe do muíño dous homes que tentan entrar pola forza nel. Tratábase de Andrés Barreiro e un amigo e veciño seu, Alberte de Sebe, fillo de Juan de Sebe, tamén da parroquia de Ortoño. As mulleres cheas de medo tentan pedir auxilio, sen conseguilo. É sen embargo Alberte Fernández o que logra escapar e chegar a aldea de Pousada para dar voz de alarma. Tropezase con outro veciño, Roque de Lago que avisa a Juan Vázquez e con máis xente chegan ó lugar de autos, ou sexa o muíño, que por certo era propiedade de un tal Francisco de Enxo.

Alí atópanse a porta rompida e o tal Andrés con un varal e unha daga a cintura e na man unha pistola e o seu cómplice Alberte de Sebe con outro varal. Juana e a súa filla Isabel estaban dentro queixándose e laiadose de que os intrusos lle apagaran o lume e que querían abusar delas. Ante esta situación os dous extraños forcexearon cos veciños de tal forma que o dono do muíño Francisco Denxo recibeu un pau na cabeza por parte de Andrés. A cousa non debeu ir a máis pero a xente de Pousada moveronse e deron parte a xustiza eclesiástica de Santiago. Está a traves do seu xuíz, Don Antonio de Aguiar vai contra Andrés Barreiro, pero este alega que tiñan sido os demais os que se meteran con el e considerase inocente. Non coñecemos o final desta historia pero ilustra o tipo de persoaxes que se movían pola bisbarra hai máis de trescentos anos. No preito falase de que a xente tíñalle medo, xa que non soia vestir sotana e sempre ía armado. Tiña mal caracter, e soia ser irrascible, chegando a amenazar a varias persoas. Frecuentaba as tabernas e era adicto a bebida, andando todo o día de un lugar para outro.

Visto o visto, era obvio que non ía progresar máis na súa carreira eclesiástica, xa que as informacións serían negativas. Sen embargo chegou a ser presbítero, seguramente debido ó apadriñamento de algunha amistade, pero xa fora do ambitio do clero regular da diócese.

Esto sábese polas actas de visita dos visitadores eclesiásticos ás parroquias. Así cara 1674, cando contaba con 34 anos vémolo investigado en secreto polos responsables diocesanos. Sabemos que estaba suspendido, e que o 27 de setembro concedeselle licencia por catro meses de confesión, pero o 15 de outubro elle retirada, abducindo o visitador que: “es hombre de mal vivir, bebe mucho y es inquieto”. Cousa que xa se indica no encabezamento do seu expediente: “ Andrés Barreyro = clérigo mercedario, es buen estudiante pero poco modesto y muy altivo en sus acciones, tanto que en esto todos le çensuran y  a tenido algunos lançes pesados “

http://www.mercedaragon.org/ficheros/noticias/62_DSC_0120.JPG
 Relixiosos co habito mercedario.

Seguramente Andrés non escolleu ser cura, non era a súa vocación, se non que foi unha imposición familiar. Incluso aínda despois de feitos como os acontecidos en Pousada, a familia tiña influencia suficiente para conseguir que se ordeara de presbítero dentro da orde da Merced, a través do convento de Conxo.

A derradeira nova que temos del data de 1699, cando funda unha misa perpetua polo eterno descanso da súa avoa María de Caxade. Non sabemos cando morreu, pero semella que co paso do tempo o seu caracter foi mudando e acougando.