Vías de comunicación V

As vías principais que configuraron e artellaron a remodelación feita a finais do s. XIX no entorno da parroquia de Ortoño, foron a nova estrada de Santiago a Noia e a que partía de Bertamiráns cara Firminstáns co obxetivo de conectar co tren na Escravitude.

Sen embargo como se pode entender, moitos outros lugares e mesmo parroquias enteiras da bisbarra e val da Maía quedaron como estaban dende había séculos. Seguían empregando as mesmas corredoiras que unían as aldeas e as agras e os montes. Así, para ir a Santiago ou a Padrón non había máis que ir recorrendo aqueles camiños medievais ata chegar a algún punto da nova rede viaria, xa máis moderna e un pouco máis dereita.

Non é de estrañar que a primeiros do s. XX os veciños das distintas parroquias se fosen movendo para buscar solucións a este problema. Así comisión de varias parroquias deberon facer xestións ante Domingo Paramés, da Casa de Granxa da Peregrina, en Bertamiráns, que daquela ostentaba cargos públicos en Madrid.

Aquelas xestións saíron ben, e deron como froito unha nova estrada, a que unía a Escravitude cos Barreiros. Ou sexa, a estrada que parte da Picaraña e ven por Bastavales, Os Ánxeles, e despois sigue cara Negreira.

Fotografía aportada por un descendente da familia Paramés García-Barros. Ó pe podese ler: "1917 - Comisión de varias parroquias en el momento de hacer la entrega a Domingo del coche, regalo de las mismas, por suscripción popular, en agradecimiento por haberle conseguido la carretera de la Esclavitud a los Barreiros."

Aquelo foi en 1917, e os mesmos veciños que a pediran agradecéronlle a Domingo Paramés as xestións regalándolle un coche de cabalos. Existe como se pode apreciar, fotografía do momento da entrega, que foi na eira da casa da Granxa da Peregrina, Bertamiráns.

A estrada a Negreira xa fora feita con anterioridade. Non sabemos se en 1885 con motivo de achegarse o ferrocarril ou antes. Despois máis tarde fixéronse outras, coma a que vai dende o cruce da Gandra, nos Ánxeles cara a Luaña e Cornanda. Deste xeito foise cambiando o sistema vial antigo por un menos antigo.