Historia arquitectónica da Igrexa de Ortoño II

Si ben en 1684, o visitador mandara arranxar a igrexa, polo libro de fabrica sábese que en 1703 a igrexa quedaba moi pequena e o novo visitador mándaa alongar. En este momento decídese tirar a igrexa románica e construíla o xeito do novo estilo imperante na época: o barroco.
A primeiros do ano 1708 parece que a nova igrexa xa esta rematada, porque un veciño cura da parroquia funda unha capela familiar no altar maior da igrexa parroquial, e di que xa esta rematada.


Posible aspecto da

igrexa de Ortoño cara 1719



Antes, en 1705 morre o párroco iniciador das obras D. Pedro Freire de Andrade, e sucédeo D. Antonio Ignacio Seares, que tamén acaba por reformar profundamente a casa rectoral, quedando coma proba a inscrición que se lee no dintel de unha das portas desta.
Parece ser que en unha segunda fase botáselle bóveda de pedra a nave do altar maior rematándose as obras no ano 1719. A sancristía obtén o aspecto que ten hoxe cara o ano 1739.
En 1754, ano no que entra de párroco D. Simón Antonio de Lago, por morte do anterior, comenzase a ampliación de novo da igrexa, obras que durarían ata o ano 1759, en que basicamente fáiselle o cruceiro a igrexa, xa que antes era recta, e correse a porta e a espadaña ata a porta lateral actual.



Ampliación de 1759, e probable aspecto do conxunto parroquial cara 1833



Este aspecto mantívose ata aló menos 1833. En ese ano, e por real pragmática de Fernando VII, prohíbese enterrar dentro das igrexas, como se viña facendo dende a alta idade media. É entón cando se crea o ceminterio do adro, e faise constar no arquivo parroquial a situación anterior e a que seguira de ahí en diante. A igrexa contaba con 53 sepulturas para párvulos, devido a alta mortaldade infantil, 87 para adultos e 7 para sacerdotes, estas últimas pegadas o altar maior. As sepulturas valían máis canto máis cerca estaban do altar maior, así a dos párbulos da entrada eran de 2 reais, seguíanlle por filas a dos adultos a 4, despois a 8, 10, 12, 14, 16, 20, e 24 rematando polas dos curas a 44 reais cada unha

Pranta da igrexa en 1833,

e disposición das sepulturas